Bir zamanlar mısırdan buğdaya, tütünden şeker pancarına kadar pek çok ürünü yetiştiren Karadenizli çiftçi, artık büyük ölçüde fındık üretimine mahkûm durumda. Sakarya’dan Rize’ye uzanan kıyı şeridinde tarımsal üretimin odağına oturan fındık, bölge için hem umut hem de belirsizlik kaynağı.
Fındıkta Yeni Tehdit: Kahverengi Kokarca
Son yıllarda üreticilerin en büyük sıkıntılarından biri “kahverengi kokarca” (Halyomorpha halys) adı verilen zararlı böcek oldu. Fındık tanelerini emerek hem verimi hem kaliteyi düşüren bu böcekle mücadele kolay değil. Bir sezonda üç-dört kez ilaçlama gerekiyor, bu da çiftçiye ciddi bir maliyet yüklüyor.
Fiyatı Üretici Değil, Yabancı Şirketler Belirliyor
Ağustos ayında başlayan hasat süreci toplama, kurutma ve “patos” işlemlerinin ardından satış aşamasına geliyor. Ancak en büyük sorun da burada başlıyor: Üretici, emeğinin karşılığını alacağı fiyatı belirleyemiyor. Uluslararası şirketlerin döviz kuru ve dış ticaret politikalarına göre belirlenen fiyatlar, çiftçinin kazancını doğrudan etkiliyor. Artan maliyetlere rağmen elde kalan kâr çoğu zaman çok düşük, hatta bazı yıllar zarar etmek mümkün.
Bu nedenle birçok üretici ya fındık bahçesini terk ediyor ya da geçim için göç etmeyi düşünüyor.
Sebze Üretimi de Zor
Fındığın yanı sıra sebze yetiştiriciliğiyle geçinmeye çalışan üreticiler de zorluk yaşıyor. Sulama sorunu, özellikle yüksek kesimlerde ciddi bir engel. Ayrıca genç nüfusun göç etmesiyle iş gücü de her geçen yıl azalıyor.
Ne Yapılmalı?
Uzmanlara göre fındık üreticisinin korunması için:
Taban fiyat uygulaması güçlendirilmeli,
Yerli tarım kooperatifleri desteklenmeli,
Zararlılarla biyolojik mücadeleye geçilmeli,
Ürün çeşitliliğini artıracak devlet destekli projeler teşvik edilmeli.