"On beşinde kız ya erde gerek ya yerde" atasözünün; Türk Dil Kurumu Sözlüğü’nden çıkarılması için talebiyle Change.org platformunda başlatılan kampanyayı binlerce kişi imzaladı. TDK, 2024 yılında halkın tepkisini çeken cinsiyetçi tanımların bazılarını Sözlük’ten çıkarmıştı.
7 Ağustos 2024, İstanbul
Change.org platformunda Türk Dil Kurumu’na hitaben kız çocuklarını hedef gösteren atasözlerinin Sözlük’ten çıkarılması için M. Serdar Fırat adlı vatandaş tarafından kampanya başlatıldı. Kampanyanın çıkış noktası olan "On beşinde kız ya erde gerek ya yerde" atasözü, TDK’nın Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü’nde: “Atasözü- kız on beş yaşına ulaştığında evlendirilmelidir, evlendirilmezse anneyi, babayı güç durumda bırakacak çok üzücü olaylar çıkabileceğinden böyle olacağına kızın ölmesi daha iyidir.” şeklinde tanımlanıyor.
Adeta cinayete teşvik
M. Serdar Fırat tarafından başlatılan kampanyada toplumsal cinsiyet eşitliği ve insan hakları konusunda hassasiyet gösterilmesi gerekliliğine dikkat çekiliyor. Metinde “ Bu atasözü(!); kız çocuklarını, psikoloji ve biyolojilerini göz ardı ederek erken yaşta evlenmeye zorlayan ve onların eğitim, kariyer gibi haklarını da kısıtlayan bir anlayışı yansıtmaktadır. Ve her şeyin ötesinde yaşam hakkının elinden alınması gerektiğini de belirterek, bir cinayeti gerekçelendirmeye çalışmakta ve hatta teşvik etmektedir. Bu tür ifadeler, toplumsal cinsiyet eşitliğine aykırılığın da ötesinde; suça teşvik barındırmaktadır.” ifadesine yer veriliyor.
3500 imzayı geçen kampanya bir kurul oluşturularak "On beşinde kız ya erde gerek ya yerde" atasözünün(!) Türk Dil Kurumu'nun yayınlarından ve sözlüklerinden çıkarılmasını talep ediliyor.
Kampanyada bahsi geçen diğer bir atasözü ise “Kızını (veya evladını) dövmeyen dizini döver.” Bu atasözünün Sözlük’teki tanımı: “Çocuğunu gerektiği gibi eğitmeyen, ileride çok pişman olur."
Kampanyayı başlatan M. Serdar FIRAT 100 binin üzerinde takipçisi olan Instagram sayfasında yayınladığı videoda kendisini “bir yazar ve baba” olarak tanıtıyor ve “Bunu söyleyenlere ATA diyemeyeceğim gibi bu sözün de gelecek nesillere Türk Dil Kurumu gibi resmi bir platform üzerinden aktarılmasına asla gönlüm razı değil” diyor.
TDK halkın tepkilerini duyuyor
Türk Dil Kurumu, Temmuz 2024’de güncellediği Türkçe sözlükte yıllardan beri tepki toplayan, dört tanımını kaldırmıştı.
Sözlük’teki bu tanımlamaların kaldırılması için geçtiğimiz yıllarda Change.org’da çeşitli imza kampanyaları başlatılmıştı. Bu imza kampanyaları ve sosyal medyadaki tepkiler sonucunda TDK değerlendirmelerini yapmış ve tanımları Sözlük’ten kaldırmıştı.