Dünya petrol rezervleri sıralamasında ilk üç ülke rezervi, milyon varil olarak şöyledir;
*Venezuela 303,806
*Suudi Arabistan 258,500
*İran; 208,600
Petrol zengini bir ülke olmasına rağmen, Venezuela halkı yoksulluk ve yokluk içindedir.
Venezuela’da 2023 yılı fert başına nominal GSYH 3052 dolar, enflasyon oranı yüzde 150’dir. Hiper enflasyon yaşıyor. 2007 yılında 100 bolivar olan bir malın fiyatı 2023 Haziran ayında 344 bin 509 bolivara yükseldi.
Asgari ücret 103,6 dolardır. (Türkiye’de 520 dolar.)
Dahası, Venezuela’da Maduro diktatörlüğünden sonra GSYH hızla geriledi. 2010 yılında 377 milyar dolar olan GSYH, 2023’te 82,1 milyar dolara geriledi. (Aşağıdaki Grafik.)
Uluslararası Para Fonu (IMF) Venezuela’nın yaşamakta olduğu ekonomik ve sosyal krizi, tarihteki en kötü krizlerden biri olarak tanımladı.
Halk yoksulluk, yokluk ve yaşam savaşı veriyor. BBC News, Venezuela’da yapılan bir anket sonuçlarını yayınladı. Buna göre;
*10 kişiden 8’i evinde yeterli gıda olmadığını;
*10 kişiden 6’sı yemek alacak parası olmadığı için yatağa aç girdiğini söylüyor.
*İlaç sıkıntısı yaşanıyor. Sıtma vakalarında yüzde 50 artış var.
Sosyal sorunlar ağırlaştı
Venezuela dünyanın en fazla suç işlenen ülkelerinden biridir. Bunun nedeni “suç örgütlerinin etkinliği, gelir adaletsizliği, rüşvet ve yolsuzluk, adalet sisteminin işlemesindeki sorunlar, ekonomik, sosyal ve siyasal kriz”dir.
Venezuela yaşanmaz bir ülke oldu. 2015’ten bu yana 4 Venezuelalıdan biri ülkesini terk etmek zorunda kaldı. R4V platformu verilerine göre, ülkesini terk eden Venezuelalıların sayısı 6 milyon 805 bin 209 kişidir.
Kriz derinleşecek
Venezuela’da da bundan sonra ekonomik ve sosyal kriz derinleşecektir. Çünkü Pazar günü yapılan seçimlerde 11 yıldır başkan olan Maduro’nun yüzde 51 oyla yeniden seçildi. 7 güney Amerika ülkesi ve muhalefet seçimde hile yapıldığını iddia ediyor. Bu nedenle halk sokağa çıktı. İki kişi öldü.
Güney Amerika’daki bu 7 ülke; Arjantin, Şili, Kosta Rika, Panama, Peru, Dominik Cumhuriyeti, Uruguay, seçimlere Maduro’nun müdahale ettiğini ve sonuçları tanımadıklarını açıkladılar. Maduro da bu ülkelerde bulunan diplomatlarını geri çağırdı.
Venezuela halkı, 28 milyon insan, neden bu kadar eziyet çekiyor; Ülkede demokrasi yok, tek adam diktası var. Çekilen bütün bu eziyetler de Maduro’nun koltukta kalmasının maliyetidir.
Suriye’de de iç savaş nedeni Esat’ın yerinde kalmak istemesidir. Maduro ve Esat diktatör de olmazlar, çünkü ülke imkânları ve halkın parasını, kendi makamları için kullanan entrikacılar, diktatör olamazlar.
Türkiye neden bu kadar ilgili?
7 Güney Amerika ülkesi Venezuela seçimlerinde hile olduğunu söylerken, bizden giden Ak Partili Milletvekili “sandıklarda gördük oylar şeffaf verildi” diye açıklama yaptı. Ne var ki itiraz edenler de zaten oy vermeye değil, oy sayımına itiraz ediyorlar.
Dış ticarette partnerimiz değil
Venezuela ile olan dış ticaretimiz yok seviyesindedir. 2022 ve 2023 yıllarında sırasıyla 365 ve 366 milyon dolar ihracatımız oldu. Toplam ihracatımız içinde binde 1,5 oranındadır. Üstelik de Venezuela’ya karşı 2022 yılında 351 milyon dolar 2023 yılında da 1,3 milyar dolar dış ticaret açığı verdik.
Aslında aramızda coğrafi olduğu kadar, kültürel alanda da büyük bir mesafe var.
Tek bağ, her iki ülkenin de Freedom House özgürlük statüsüne göre; siyasal haklar ve sivil özgürlükler olarak, her iki ülkenin de özgür olmayan statüde olmasıdır.
Türkiye başkanlık sistemine geçtikten sonra, insan hakları ve siyasi özgürlükler alanında kısmen özgür ülke iken, başkanlık sisteminden sonra özgür olmayan ülke statüsüne geriledi.
Demokrasiye sahip çıkmalıyız.
Freedom House tarafından siyasi haklar ve özgürlükler statüsü araştırılan ülkeler içinde;
*Özgür ülke oranı 1972’de yüzde 29 iken 2002 de arttı ve yüzde 46 oldu. 2022’de ise 43’e geriledi.
*Kısmen özgür ülke oranı, 1972’de yüzde 25, 2002 de yüzde 29 ve 2022’de yüzde 28’dir.
*Özgür olmayan ülke oranı, 1972 yılında yüzde 46 iken, 2002’de yüzde 25’e geriledi ve 2022’de tekrar artarak yüzde 29’a yükseldi.
Demokrasi olmayan ülkelerde, bütün kaynaklar ve refah, halka değil diktatörler ve krallara gider. İnsanlık kendi geleceği için demokrasiye sahip çıkmalıdır.
Türkiye demokratik ülkelerden yana olmalıdır.
Maduro’nun seçim hilesi yaptığını söyleyen 7 Güney Amerika ülkesi içinde, siyasal haklar ve sivil özgürlükler alanında, ikisi kısmen özgür, beşi özgür statüdedir. Yani bu ülkelerde demokrasi var ve fakat Venezuela’da demokrasi yoktur.
Cevap verilmesi gerek temel soru şudur; Millet olarak neden bizim demokrasi talebimiz bu kadar zayıf kaldı.
